Gleiwitzer und Beuthener Heimatblatt für die Stadt- und Landkreise

Bilchengrund (Pilchowitz) w powiecie Gleiwitz

Bilchengrund jest ładnie położonym miasteczkiem targowym i leży 14 km na południowy zachód od Gleiwitz. W 1933 roku miało 2 223 mieszkańców i do 1936 roku nazywało się Pilchowitz. Leży przy linii kolejki wąskotorowej Gleiwitz (stacja Trynnek) do Ratibor, która szczególnie ze względu na swoje przytulne letnie wagony widokowe była bardzo ceniona przez dzieci z dużych miast z Gleiwitz, kiedy chodziło o wycieczkę do zamku Rauden z jego wspaniałymi lasami, zwłaszcza do parku zamkowego i parku zwanego „Buck”, i tam w idyllicznie położonej „Agathenhütte” spożyć odświeżenie. Bilchengrund spogląda na długą historię i jest już od 1305 roku wymieniany w dokumentach niemieckich. W 1335 roku nazywało się Pilchowicz, w 1531 Pylchowitz, a od 1736 Pilchowitz. Do 1837 roku miejscowość posiadała prawa miejskie. Do 1817 roku należała do ówczesnego rozległego powiatu Tost-Gleiwitz i od wspomnianego roku, w którym dokonano zmniejszenia powiatu, aż do roku 1922 do powiatu Rybnik. Przy odstąpieniu powiatu Rybnik Polsce, Pilchowitz pozostało jednak przy Niemczech i wróciło znowu do powiatu Gleiwitz.

W 1578 roku Bilchengrund otrzymał fortyfikację, która prawdopodobnie została zniszczona już w 1679 roku przez wielki pożar miasta. Właściciele miejscowości zmieniali się w przeciwieństwie do innych gmin dość często. W 1360 roku książę Nicolaus von Ratibor odziedziczył Pilchowitz po rycerzu Stossako. W 1437 roku właścicielem był książę Wenzel von Ratibor, a w 1486 Johann Holy. Ta rodzina była właścicielem do 1690 roku. W XIX wieku Pilchowitz należało do rodu Wengersky, który również wybudował istniejący późnobarokowy kościół w 1779 roku. Średniowieczny kościół został po raz pierwszy wspomniany w 1335 roku. Drewniany kościół stał aż do wspomnianej nowej budowy. Już około 1800 roku został przeniesiony do Gross-Gorschütz w powiecie Ratibor i niestety rozebrany w 1839 roku. Bilchengrund stał się znany głównie dzięki dwóm instytucjom, które nadały jego nazwie szerokie znaczenie poza granicami regionu. Po pierwsze, to klasztor Braci Miłosiernych, przy którym powstała duża szkoła nauczycielska, do której absolwentów należą jeszcze żyjący nauczyciele. Klasztor Braci Miłosiernych, do którego przyłączony był również duży szpital i który nie znajdował się daleko od kościoła, został zbudowany w swoim środkowym skrzydle już między 1802 a 1814 rokiem. W 1797 roku dobudowano jeszcze dwa skrzydła. Znana była apteka klasztorna dzięki leczniczemu likierowi ziołowemu „Pilchowitzer Magen-Elixier” – „Eliksir żołądkowy z Pilchowitz”. Szpital służył nie tylko do leczenia, lecz również jako dom starców, zwłaszcza dla górników. Seminarium nauczycielskie (od 1867 do 1921 roku) służyło później jako dom dziecka pw. św. Jadwigi.

Był to rozległy, trzy-skrzydłowy budynek. W jednym pokoju zachodniego skrzydła została urządzona kaplica, w której znajdował się tabernakulum z Tarnowitz, który powstał w 1730 roku. Klasztor był dawnym zamkiem rodu Wengersky, który w drugiej połowie XIX wieku został przekształcony. Budowla została rozbudowana przez majora v. Schibner (1873–1881) i zasypano wówczas fosę otaczającą zamek od 1850 roku.

Po wkroczeniu Rosjan i późniejszym zajęciu przez Polaków nastąpiły daleko idące zmiany, co wynika z następującego raportu: „Pilchowitz nadal należy do powiatu Gleiwitz. Piękne Katolickie Seminarium Nauczycielskie spłonęło w płomieniach w 1945 roku. Zamek będzie teraz wykorzystywany jako szkoła ludowa. Niemiecka szkoła ludowa została zniszczona, podobnie jak dworzec kolejowy, wiele domów mieszkalnych, pierścień, a także inne miejsca. Klasztor Braci Miłosiernych nadal stoi, podobnie jak kościół. Bracia Miłosierni już dawno nie są panami swojego klasztoru. Pierwsze lata po 1945 roku zachowali jeszcze swoją zmniejszoną gospodarkę. Całe duże stado bydła zostało im całkowicie zabrane przez Rosjan, a wkrótce zabrano im wszystko. Znana apteka klasztorna została zamieniona w poczekalnię dla lekarza miejscowego szpitala. Później przekształcono cały klasztor braci w szpital dla płuc, który do dziś jest pełny młodych chorych na gruźlicę, głównie młodych górników. Gospodarka została zlikwidowana, pola i łąki zamieniono w „Kołchoz”. Jak ta gospodarka wygląda, nie można sobie nawet wyobrazić. Wszystko niszczeje i ulega zniszczeniu. Bracia Miłosierni – wielu z nich już dawno odeszło – pracują w szpitalu za niską płacę. Z niedopalonego Marienstift zachował się mały budynek pomocniczy, który później stał się domem dla kobiet zakonnych.”

Trzech nowych panów zostało zastrzelonych przez Rosjan, a ostatni musieli w 1954 roku opuścić swoje ostatnie dobytki. W letnie niedziele machali do nas z ostatniego miejsca pobytu. Ich ostatnie pozdrowienia były dla naszej drogiej starej parafii i z ruin ich kiedyś tak pięknego klasztoru Maryjnego. Szli w smutną, niepewną przyszłość. Z zakładu mięsnego Foit utworzono punkt zbiorczy mleka. Pan mistrz rzeźniczy Foit został wywieziony do Rosji, ale nie sam – prawdopodobnie jedna czwarta naszych mężczyzn nigdy nie wróciła z deportacji.

Pięknego zajazdu Olex nie można już rozpoznać. Dolna część budynku spłonęła. Później wszystko zostało prowizorycznie naprawione i powstała tak zwana „Swietlica”, miejsce spotkań dla młodzieży. Na dole odbywały się zebrania klubu sportowego, a sala na górze została przekształcona w kino. Wy tam, po drugiej stronie, w złotej wolności, nie możecie sobie nawet wyobrazić, jak bardzo tęsknimy za wolnością! Co to małe słowo dla nas znaczy! Już dwanaście długich lat tkwimy w kajdanach niewoli – i jak długo jeszcze mamy to znosić? Czy nigdy dla nas nie nadejdzie godzina wyzwolenia, na którą czekamy już tak nieskończenie długo?