Gleiwitzer - Beuthener - Tarnowitzer Heimatblatt

Przyjemności wędkarskie nad Jeziorem Hammer koło Neubersteich, powiat Gliwice

Nasz powiat Gliwice posiadał wiele pięknych krajobrazów, których obcy przybysz na Górnym Śląsku, na krańcach Rzeszy, zapewne by się nie spodziewał. Wspaniałe, ciche, wielokilometrowe lasy z idyllicznymi mniejszymi i większymi wioskami oferowały wędrowcom i poszukiwaczom wypoczynku liczne, kuszące cele. Przypomnijmy tu tylko o miejscowościach takich jak Vatershausen (Tatischau), Rudgershagen (Rudzinitz), Quarghammer (Tworóg Mały) i Althammer (Trachy) z Pohlsdorfem koło Kieferstädtel, Buchenlust (Rachowitz), Schrotkirch (Pniow) i wielu innych, które były dostępne w kilka minut jazdy koleją. Również las labandzki pod Gliwicami z popularnym Kamieniem Diabelskim był chętnie odwiedzanym celem pieszych wycieczek.

Dzisiaj skierujemy nasze kroki do Jeziora Hammer, oddalonego zaledwie o 6 km w linii prostej od Gliwic, które ze względu na swoje odosobnione położenie – porównywalne z Hubertusteich koło Steineich (koło Toszka) oraz z kąpieliskiem w parku cesarza Wilhelma, jak i z uroczym kąpieliskiem leśnym w Petersdorf – początkowo odwiedzane było tylko przez nielicznych miłośników kąpieli. Udajemy się pieszo lub rowerem – przed wojną nie znano oczywiście dzisiejszej motoryzacji – drogą rybnicką, mijając lotnisko i przecinając szosę prowadzącą na lewo do Schönwald, a na prawo do Haselgrund (Deutsch-Zernitz). Wkrótce docieramy do wioski Neubersdorf (Nieborowitz). Po kwadransie jesteśmy już w Neubersteich (Nieborowitzer-Hammer), położonym nad jeziorem Hammer. Można jednak także w Gliwicach-Trynek wsiąść do kolejki wąskotorowej do Rud i wysiąść na przystanku Neubersteich. Już w XVIII wieku znajdowała się tutaj – jak wskazuje sama nazwa – dawna kuźnica (Hammerwerk), która wykorzystywała energię wodną z jeziora spiętrzonego przez rzekę Bierawę (Birawka). Do podziału Górnego Śląska w 1922 roku Nieborowice, Nieborowitzer-Hammer oraz pobliskie Pilchowice (Bilchengrund) należały do Rzeszy Niemieckiej, po czym wprowadzono nowe granice.

Majątek Neubersteich wraz z przylegającym Jeziorem Hammer, podobnie jak pobliski majątek Schyglowitz, który po podziale w 1922 roku przypadł Polsce, należał do pana von Schroetera, starosty powiatu Gliwice w latach 1890–1905 (stąd Schroeterstraße!). Jego żoną była Anna, druga córka Wilhelma Hegenscheidta.

W 1930 roku, z mojej inicjatywy oraz mistrza warsztatowego Hirschela, powstało Gliwickie Towarzystwo Wędkarskie. Poszukując odpowiednich wód do wędkowania, zainteresowano się także Jeziorem Hammer. Już podczas podpisywania umowy dzierżawy właściciel, rotmistrz von Schroeter, syn starosty – zmarły krótko po wojnie na Zachodzie, gdzie przebywali jego dwaj synowie – zwrócił moją uwagę na fakt, że jezioro jest dobrym akwenem hodowlanym dla karpi, ale nie jest wdzięcznym łowiskiem, ponieważ jest zbyt bogate w plankton, co zniechęca ryby do przynęt. Przy tej okazji opowiedział mi następującą prawdziwą historię: Podczas okupacji Górnego Śląska w latach 1921/22 dwóch angielskich oficerów poprosiło mnie telefonicznie o pozwolenie na wędkowanie, które im oczywiście chętnie udzieliłem. Następnego ranka zaprowadziłem ich nad jezioro i pojechałem konno do lasu. Zanim ich opuściłem, zobowiązałem się, że za każdego złowionego karpia podaruję butelkę koniaku. Gdy koło południa odwiedziłem moich gości, ci wyposażeni we wszelkie możliwe wędkarskie akcesoria Anglicy faktycznie nic nie złowili. Jednak w ostatniej chwili, gdy jeden z nich już wychodził z wody, karp ulitował się i wziął przynętę, ratując w ten sposób prestiż angielskich oficerów jako wędkarzy. Rzadko kiedy karp był tak intensywnie opijany, ponieważ jeszcze o północy w gronie wędkarskim, powiększonym o kolejnych angielskich oficerów, wznoszono liczne toasty.

W późniejszych latach jezioro musiało być traktowane jako zbiornik niebiański, czyli taki, którego poziom wody utrzymywany był jedynie przez opady, wodę drenażową oraz znajdujące się wewnątrz jeziora źródła, ponieważ spiętrzanie wody rzeki Bierau (Birawka) było niemożliwe z powodu zanieczyszczenia przez kopalnię Dubensko-Grube (red. kopalnia w Czerwonce-Leszczyny). Wówczas jednak rozpoczął się intensywny ruch kąpielowy, przez co gospodarz Pietruschka musiał w niejedną niedzielę sprowadzać piwo z pobliskiego Bilchengrund.

Dla zapalonych wędkarzy łowienie ryb w Hammersee nie było aż tak atrakcyjne jak w otwartych zbiornikach, za to wygodniejsze, ponieważ można było łowić z łódki, tratwy lub z brzegu, a gdy słońce stało wysoko, zażywać kąpieli wodnych lub słonecznych. Pragnienie gaszono w gospodzie „Zum Hammersee” (właściciel Pietruschka) tuż przy jeziorze lub wspaniałą w smaku wodą ze studni artezyjskiej, która zaopatrywała również zamek właściciela jeziora. Wędkarz mógł także spacerować po pobliskim lesie i zbierać grzyby, by mieć zawsze coś do jedzenia na wypadek, gdyby ryby nie brały. Każdej wiosny wpuszczano do jeziora około 20 cetnarów karpi dwuletnich, które rosły od około 200 gramów na wiosnę do 2500 gramów w listopadzie. Prócz karpi, jezioro zamieszkiwało wiele innych ryb, takich jak liny, płocie, okonie i jazgarze. Szczupaki wpuszczano, by ograniczyć ilość drobnicy. Łowienie ryb drapieżnych i białorybu dozwolone było od 1 sierpnia za opłatą dzienną 1 RM, natomiast karpie należało dodatkowo opłacać.

Dziś, w 81. roku życia, szczególnie latem wspominam piękne Jezioro Hammer, jak również mój ówczesny pobyt w Gliwicach.

Johannes Kozidlok